Nie ma pełnej zgodności co do daty i miejsca pierwszych obchodów Święta Dziękczynienia (Thanksgiving). Niektóre zapiski historyczne mówią, że odbyły się 8 września 1565 roku w Saint Augustine (Floryda). Inne kroniki opisują grupę 38 angielskich kolonistów osiadłych w Charles City (Virginia), którzy świętowali ten dzień w 1619 roku, dziękując Bogu za zebrane plony. Oficjalnie jednak uważa się, że pierwsze Święto Dziękczynienia obchodzono w kolonii Plymouth w 1621 roku.
Początkowo dzień ten świętowano 26 listopada (dzięki proklamacji wprowadzonej przez prezydenta George`a Washingtona), ale w 1863 roku Abraham Lincoln oficjalnie włączył Thanksgiving do świąt narodowych, wyznaczając na jego obchody ostatni czwartek listopada.
Historia pierwszych osadników
We wrześniu 1620 roku mały statek o nazwie „Mayflower” opuścił angielski port Plymouth ze 102 pasażerami na pokładzie. Była to mieszanka religijnych separatystów, szukających nowego domu, gdzie mogliby swobodnie praktykować swą wiarę (byli członkami angielskiego Kościoła separatystycznego z odłamu purytanów). Na statku znajdowali się również inni pasażerowie, skuszeni obietnicą lepszego życia. Po niewygodnym 66-dniowym rejsie zrzucili kotwicę blisko przylądka Cape Cod (daleko na północ od ich właściwego celu), przy ujściu rzeki Hudson. Miesiąc później Mayflower przepłynął zatokę Massachusetts, gdzie pielgrzymi zaczęli zakładać osadę Plymouth.
Po pierwszej ostrej zimie zmarło 46 ze 102 osób zaokrętowanych na Mayflower. Żniwa zebrane w 1621 roku były obfite, co koloniści postanowili uczcić wraz z 91 Indianami z okolicznego plemienia Wampanoagów, którzy wraz z wodzem Massasoitem pomogli im przetrwać pierwszy rok.
Uczta ta miała więcej wspólnego z tradycyjnymi angielskimi dożynkami niż z obchodami dziękczynnymi. Dla Wampanoagów stanowiła piątą z sześciu corocznych tradycyjnych ceremonii dziękczynnych – trwała trzy tygodnie i obejmowała okres między 21 październikiem a 11 listopadem.
Indianie dostarczyli na ucztę co najmniej pięć jeleni. W menu nie było natomiast sosu żurawinowego (z powodu braku cukru), ziemniaków, ciasta z dyni ani indyków, zamiast których podano ptactwo wodne (kaczki i gęsi).
Pielgrzymi i tubylcy porozumiewali się za pośrednictwem Squanto`a, Indianina z plemienia Patuxet, który znał angielski dzięki swoim wcześniejszym kontaktom z podróżnikami brytyjskimi. Oprócz ucztowania święto obejmowało również wspólny wypoczynek i zabawy. Znane są tylko dwa opisy tego święta – jeden zawarty w liście kolonisty, drugi w książce powstałej 20 lat później. Niestety nie zachowały się żadne inne zapiski o podobnych międzykulturowych spotkaniach.
Niektórzy mają wątpliwości co do sposobu, w jaki „przesłodzona” historia pielgrzymów i Indian Wampanoag maskuje krwawą historię konfliktu między rdzennymi Amerykanami i europejskimi osadnikami. Od 1970 roku osoby, które chcą upamiętniać zmagania ówczesnych Indian, spotykają się w Święto Dziękczynienia na szczycie Cole`s Hill (nieopodal Plymouth), by wspólnie protestować. Jest to dla nich narodowy dzień żałoby. Podobnie dzieje się w kilku innych miejscach w USA.
Jak aktualnie obchodzi się Święto Dziękczynienia w USA?
Miliony amerykańskich rodzin zasiadają przy suto zastawionym stole, aby dziękować za wszelkie otrzymane w danym roku dobra i pomyślność, jakiej doświadczyli. Czwarty czwartek listopada to jedno z najbardziej uniwersalnych świąt amerykańskiego kalendarza. Święto Dziękczynienia obchodzone jest przez wszystkich – muzułmanów, żydów i chrześcijan. Jest to również jeden z tych kilku dni w roku, kiedy najwięcej ludzi odbywa podróże, na drogach pojawiają się największe korki, a na lotniskach znajdują się największe tłumy.
Głównym daniem Święta Dziękczynienia jest pieczony indyk. Do tego najczęściej podaje się ziemniaki, różnego rodzaju potrawy z wielu gatunków dyni, przecier z żurawiny, serwuje się także inne sezonowe i regionalne smakołyki. Szacuje się, że podczas Thanksgiving Amerykanie zjadają przeciętnie 46 milionów indyków. Jeden indyk ma jednak szczęście, zostaje bowiem ułaskawiony przez prezydenta. Zwyczaj darowania mu życia (tzw. „Turkey Pardoning Ceremony”) wprowadził prezydent Harry Truman po zakończeniu II wojny światowej.
W piątek po Święcie Dziękczynienia wiele osób bierze wolne i tradycyjnie wybiera się na zakupy świąteczne. W USA dzień ten nazywany jest „czarnym piątkiem” (Black Friday) ze względu na niesamowite przeceny w sklepach. Większość promocji zaczyna się o 4 rano, a już 2 godziny wcześniej ludzie ustawiają się w kolejkach pod sklepami (ci bardziej zacięci koczują ze śpiworami od czwartku). Jest to chyba jedyny dzień w roku, kiedy sklepy w Stanach Zjednoczonych przypominają sklepy w dawnej Polsce, z tą różnicą, że amerykańskie nie świecą pustkami.
Myślę, że dla nas, chrześcijan, Święto Dziękczynienia powinno być czasem refleksji i dziękowania Bogu za łaskę i przychylność, jaką okazał nam w Jezusie Chrystusie. Niech przy naszych stołach nie braknie świadectw i wyrazów wdzięczności kierowanych do naszego Stwórcy. Pamiętajmy też o tych, którzy nie mogą w tym czasie świętować w gronie swoich najbliższych, i przygarniajmy ich, zapraszając na nasze uczty. Smacznego i niech wam Bóg błogosławi.
W oparciu o różne źródła, Luke
