Według literatury świadków Jehowy towarzystwo zostało założone przez Charlesa Taze`a Russella. Powstało 16 lutego 1881 roku pod nazwą Towarzystwo Traktatowe Strażnica Syjońska, a jego prezesem został William Henry Conley. Niestety w literaturze wydawanej przez świadków Jehowy nikt o nim nie wspomina. Sekretarzem i skarbnikiem został wówczas Ch.T. Russell. Jest on uważany przez wielu świadków Jehowy za pierwszego prezesa towarzystwa.
Charles Taze Russell był drugim dzieckiem Josepha L. Russella i Anny Elizy Russell (z domu Birney). Byli oni kupiecką rodziną prezbiteriańską pochodzenia szkocko-irlandzkiego. Od wczesnego dzieciństwa Charles odbierał gruntowne wychowanie religijne w duchu prezbiteriańskim. Mając zaledwie 11 lat, zaczął pracować jako subiekt w sklepie należącym do ojca, a później został jego wspólnikiem.
Pomimo prezbiteriańskiego wychowania Charles przyłączył się do Kościoła kongregacjonalistów. W wieku 14 lat został również członkiem Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. Wypisując na chodnikach i ścianach domów wersety Pisma Świętego, zachęcał ludzi do pokuty i wiary. W wieku 15 lat powiększył firmę rodzinną i założył dużą sieć sklepów. Kiedy skończył 16 lat, zwątpił w chrześcijaństwo w wyniku rozmowy z kolegą i zaczął szukać dla siebie wiary w innych religiach. Niestety poszukiwania te nie spełniły jego oczekiwań.
W wieku 18 lat Russell pojawił się na prezentacji zorganizowanej przez adwentystów, która dotyczyła powtórnego powrotu Jezusa. Był to rok 1870. Spotkanie to przywróciło mu zapał religijny. Wraz z grupą przyjaciół Russell zaczął wnikliwie badać Pismo Święte, niezależnie od dogmatów kościelnych. To dało początek grupie Badaczy Pisma Świętego. Posługiwali się oni metodą, by niezrozumiałe fragmenty Biblii tłumaczyła sama Biblia. Przed studium modlili się o zrozumienie, następnie wyszukiwali i wypisywali wszystkie wersety biblijne poruszające wybrany przez nich temat. Na zakończenie formułowali wnioski.
W wyniku tych studiów w 1871 roku Russell odrzucił nauki o Trójcy, nieśmiertelności duszy i wiecznych mękach. Rok później zaczął głosić koncepcję okupu i restytucji. Kiedy nadszedł rok 1874, jego oczekiwania nie spełniły się – Jezus nie przyszedł na ziemię (miało to nastąpić w październiku). W tym czasie wraz z grupą Badaczy Pisma Świętego z Pittsburgha zaczął obchodzić doroczną uroczystość upamiętniającą śmierć Jezusa, tzw. „Pamiątkę Śmierci Chrystusa” – obrzęd polegający na piciu wina i łamaniu chleba. W kolejnym roku Charles uznał (i tego zaczął nauczać), że Jezus ma przyjść w sposób niewidzialny, a data Jego powrotu nie jest znana. Russell poświęcił temu wydaną w 1875 roku broszurę pod tytułem „Cel i sposób powrotu naszego Pana”.
W 1876 roku Russell spotkał się z adwentystą, Nelsonem Barbourem. Podzielał jego poglądy na powtórne przyjście Jezusa i doszli obaj do przekonania, że w 1874 roku nastąpiło niewidzialne przyjście Jezusa na ziemię i od tego momentu zaczęło się szczęśliwe Tysiąclecie. Tę początkową jego fazę Russell nazwał „Brzaskiem Tysiąclecia”. Nauczał też, że w 1799 roku zaczęły się czasy ostateczne.
Russell i Barbour postanowili rozpocząć energiczną kampanię głoszenia powrotu Jezusa. W październiku 1876 roku ukazał się jeden z pierwszych artykułów Russella w piśmie „The Bible Examiner”, którego redaktorem był George Storrs z Brooklynu. W tym artykule Russell wykazywał, że „Czasy pogan” zakończą się w 1914 roku, Żydzi będą przywróceni do dawnego stanu, królestwa pogańskie zostaną rozbite, a królestwa tego świata staną się królestwami naszego Pana i Jezusa. Wówczas zostanie również wprowadzony „wiek sądu”.
Od października 1876 roku do stycznia 1879 roku Russell, Barbour i John Henry Patton wydawali wspólny miesięcznik „Herald of the Morning”. Russell został jego współredaktorem i wniósł własne środki finansowe, które postawiły czasopismo na nogi. W tym okresie sprzedał swoje sklepy i poświęcił się całkowicie głoszeniu obecności Jezusa i nauki o okupie.
Russell i jego sympatycy spodziewali się, że w 1878 roku zostaną zabrani do nieba. Później Charles twierdził, że w tym roku zaczęło się niewidzialne zmartwychwstanie klasy niebiańskiej. W kolejnym roku zawarł związek małżeński z Marią Frances Ackley. W lipcu zaczął wydawać czasopismo „Zion`s Watch Tower and Herald of the Christ`s Presence” („Strażnica Syjońska i Zwiastun Obecności Chrystusa”), którego był redaktorem. Pierwszy numer miał nakład w wysokości 6 tysięcy egzemplarzy, a w 1914 roku ukazywał się już w 50 tysiącach egzemplarzy. Równocześnie z wydaniem pierwszego numeru czasopisma Russell zaczął zachęcać czytelników, aby zapraszali jego samego lub któregoś z jego współpracowników do siebie. W ten sposób rozpoczął objazd po USA. Odwiedził Pensylwanię, New Jersey, Massachusetts i Nowy Jork.
W 1881 roku powstało w Pittsburghu stowarzyszenie pod nazwą Zion`s Watch Tower Tract Society (Towarzystwo Traktatowe – Strażnica Syjońska), którego prezesem został W.H. Conley, a sekretarzem, skarbnikiem i rzeczywistym liderem sam Russell. Towarzystwo głównie zajmowało się koordynowaniem działalności różnych zborów, a także drukowaniem i rozpowszechnianiem literatury religijnej. Aby ułatwić zarządzanie ofiarowanymi na ten cel datkami, Russell zarejestrował Towarzystwo 15 grudnia 1884 roku jako spółkę akcyjną według prawa stanu Pensylwania i został jej prezesem.
Od czerwca 1881 roku następowała intensyfikacja działalności wydawniczej Russella. W tym czasie największe znaczenie miały czasopismo „Strażnica” i książka „Cel i sposób przyjścia naszego Pana”. Russell przygotował również traktat, który wyjaśniał, dlaczego Bóg dopuszcza zło. Pierwotnie wydał go jako specjalny numer „Strażnicy”, nadając mu tytuł „Pokarm dla myślących chrześcijan”. Publikacja ta w 300 tysiącach egzemplarzy trafiła do osób uczęszczających do Kościoła w dużych miastach Wielkiej Brytanii. Inną popularną w tym okresie książką były „Cienie przybytku «Lepszych ofiar»”.
Jesienią 1881 roku przeciwnicy Russella zaczęli przedstawiać go jako kupca, który próbuje zdobyć wielkie bogactwo, wykorzystując w tym celu religię i handel. Zarzucano mu także podawanie się za osobę biegle znającą języki hebrajski i grecki. Potem nastąpił konflikt Charlesa z żoną, która domagała się rozwodu, początkowo oskarżając go o cudzołóstwo. W takich okolicznościach Russell napisał pierwszy tom „Wykładów Pisma Świętego” pod tytułem „Boski Plan Wieków”, który wydał w 1886 roku. Pisał w nim, że Pan Bóg w swoim zachowaniu wobec ludzi kieruje się ściśle określonym planem (przedstawił jego zarysy).
W 1882 roku zaczęto Russella nazywać „Pastorem”. W następnych latach wybudował nową siedzibę Towarzystwa Strażnica (Dom Biblijny), równocześnie prowadząc pracę nad drugim tomem „Wykładów Pisma Świętego”, który wydał w 1889 roku pod tytułem „Nadszedł czas”. W tym dziele zawarł swoje wyjaśnienia czasu i sposobu powrotu Jezusa na ziemię oraz obszernie wyjaśnił, dlaczego utożsamia Wielki Babilon z Apokalipsy z papiestwem jako systemem.
W 1890 roku Russell wprowadził regularną objazdową służbę dla zainteresowanych zborów. W 1891 roku odbyła się w Allegheny, w Pensylwanii, pierwsza konwencja zgromadzenia Badaczy Pisma Świętego. W tym samym roku Russell wydał trzeci tom „Wykładów Pisma Świętego” pod tytułem „Przyjdź Królestwo Twoje”. Tom ten zawierał nauki na temat oczyszczenia wierzących chrześcijan. Russell pisał w nim, że piramida Cheopsa (której autorstwo przypisywał Melchizedekowi) była jakoby Bożym Świadkiem i Biblią w Kamieniu ze względu na układ korytarzy i komnat, które mierzone w odpowiednich proporcjach i jednostce dawały liczby kojarzone z biblijnymi proroctwami. W 1891 roku Russell pojechał też do Kanady, gdzie na konwencji w Toronto przemawiał do 700 osób. Jeszcze w tym samym roku odwiedził Europę i Bliski Wschód. Po zakończeniu tych podróży podwoił wysiłki przy tłumaczeniu publikacji na języki europejskie.
W 1891 roku na okładce „Strażnicy” Russell umieścił krzyż wraz z koroną (widniał on na niej aż do 1931 roku). W tym samym roku zorganizował pierwszy walny zjazd swoich sympatyków. W latach 1891-1897 pisał czwarty tom „Wykładów Pisma Świętego”, który opublikował pod tytułem „Walka Armagieddonu”. W 1896 roku podjęto decyzję o zmianie nazwy Towarzystwa Traktatowego – Strażnica Syjońska na Towarzystwo Biblijne i Traktatowe – Strażnica (Watch Tower Bible And Tract Society).
Lata 1896 i 1897 były dla Russella szczególnie bolesne. Jego żona nie chciała pogodzić się z faktem, że nie mogła publikować artykułów w „Strażnicy” i w listopadzie 1897 roku małżeństwo Russella się rozpadło. Od 1897 do 1899 roku Russell pisał piąty tom „Wykładów Pisma Świętego”, który zatytułował „Pojednanie pomiędzy Bogiem a człowiekiem”. Przedstawił w nim swoje opinie na temat dzieł okupu i pojednania człowieka z Bogiem dokonanych przez Jezusa Chrystusa.
Począwszy od 1898 roku Badacze Pisma Świętego zaczęli regularnie urządzać generalne konwencje. W miarę pojawiania się potrzeb w innych krajach Russell otwierał nowe Biura Towarzystwa Strażnica. W latach 1899-1904 pisał szósty tom „Wykładów Pisma Świętego” pod tytułem „Nowe Stworzenie”. W 1902 roku Towarzystwo Strażnica opublikowało Biblię paralelną Holmana z „Pomocami do bereańskiego badania Pisma Świętego”.
W październiku 1903 roku Russell wziął udział w publicznej dyskusji z Ephraimem Llewellynem Eatonem, rzecznikiem zrzeszenia kaznodziejów protestanckich w zachodniej Pensylwanii. W tej debacie Russell dowodził, że umarli są naprawdę martwi i nie żyją ani w niebie, ani w piekle. W owym czasie żona Russella zaczęła głosić idee praw kobiet, prohibicję i prawo żony do stania się faktyczną głową domu, co doprowadziło do sprawy rozwodowej wiosną 1903 roku. Kilka lat później, w 1908 roku, pani Russell przyznano alimenty i orzeczono separację od stołu i łoża, ale nie rozwód.
W 1902 roku otworzono biura Towarzystwa Strażnica w Elberfeld, w Niemczech, a w 1904 roku w Melbourne, w Australii. W 1903 roku Russell ponownie udał się w podróż do Europy. W latach 1905-1907 wziął udział w serii publicznych wykładów „Do piekła i z powrotem! Kto w nim przebywa? Nadzieja, że wielu powróci”.
W okresie od lutego 1908 roku do czerwca 1911 roku działalność Russella rozrosła się do tego stopnia, że wynajęto parę wagonów kolejowych, by mógł nimi jeździć z konwencji na konwencję wraz z grupą współpracowników. Russell odbył kolejne podróże do Europy oraz na Bliski Wschód w latach 1908, 1909, 1910 i 1911. W 1911 roku w Wiedniu tłum ludzi przerwał zebranie, na którym Russell miał przemawiać. Również w Niemczech doszło do podobnych incydentów. W 1909 roku Russell odwiedził Palestynę, gdzie zaprzyjaźnił się z żydowskimi liderami i wygłosił wykład w Jerozolimie. Odwiedzał również ziemie polskie.
W owym czasie Dom Biblijny w Allegheny okazał się za mały na potrzeby ruchu religijnego stworzonego przez Russella i z tego powodu w 1908 roku jego siedzibę przeniesiono na Hicks Street w Brooklynie. 31 stycznia 1909 roku miało miejsce inauguracyjne otwarcie.
W 1909 roku Russell podjął pierwsze kroki zmierzające do nawiązania kontaktu z Żydami syjonistami. W miesięczniku „Overland Monthly” zamieszczono dwanaście artykułów Russella pod tytułem „Wybrany Lud Boży”, które były skierowane do Żydów. Także dla nich w październiku 1910 roku wygłosił publiczny wykład w hali wyścigów konnych w Nowym Jorku. Wykładu tego, „Syjonizm w proroctwie”, wysłuchały 4 tysiące osób. Podobne wykłady Russell wygłaszał do Żydów w Anglii. W 1912 roku wydał broszurę „Pocieszenie dla Żydów” przedstawiającą ideę powrotu łaski Bożej dla narodu żydowskiego.
Na przełomie 1911 i 1912 roku Russell ruszył z cyklem wykładów dookoła świata. Wysłuchały ich tysiące osób, w efekcie czego powstało wiele zborów. Po powrocie Russella przygotowano tłumaczenia literatury na cztery języki używane w Azji.
W 1913 roku Charles założył w Londynie filię europejską Towarzystwa Strażnica pod nazwą Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego (International Bible Students Association, IBSA). Zarejestrowana w Londynie korporacja, która dysponowała drukarnią, zajmowała się kolportażem i propagowaniem pism Russella, a także wysyłała wykładowców do różnych krajów europejskich. W 1916 roku powstała europejska filia Towarzystwa Strażnica w Zurichu. Russell tłumaczył istnienie wielu towarzystw względami prawnymi.
W 1913 roku Charles wygrał w sądzie sprawę przeciw gazetom, które rozpowszechniały nieprawdziwe informacje na jego temat. W tym czasie on sam i jego współpracownicy, oczekujący końca „Czasów Pogan”, opracowali zestaw filmów i kolorowych przezroczy zsynchronizowanych z nagraniami płytowymi muzyki i tekstem komentarza. „Fotodrama Stworzenia” przedstawiała dzieje Ziemi od jej stworzenia do końca Tysiącletniego panowania Jezusa. Premiera pokazu odbyła się w styczniu 1914 roku – do końca tego roku obejrzało go 8 milionów ludzi w Ameryce Północnej, Europie, Palestynie, Nowej Zelandii i Australii.
Przed 1914 rokiem Russell odbył jeszcze wiele podróży, w czasie których wygłaszał wykłady dla dziesiątek tysięcy osób. W tym okresie rozpowszechniono miliony książek, setki milionów traktatów oraz ogromną liczbę innych publikacji w 35 językach. W prasie, również świeckiej, drukowano kazania Russella już od 1904 roku.
W październiku 1914 roku dobiegły kresu oczekiwane przez Badaczy i głoszone od 1879 roku „Czasy Pogan”. Według Badaczy w tym momencie Jezus objął w niebie rządy jako „Szilo” oraz skończyło się deptanie Jerozolimy przez pogan. W tym okresie trwała już I wojna światowa, co wielu utożsamiało z tym proroctwem. Część oczekiwań Russella i Badaczy nie spełniła się jednak. Zakładali, że zawalą się wszystkie struktury światowe i Kościoły, umarli zmartwychwstaną, a żywi Badacze zostaną porwani do nieba (tego ostatniego spodziewano się nawet wcześniej, tuż przed 1914 rokiem). Później Russell przeniósł datę tych zdarzeń na lata 1915 i 1918.
16 października 1916 roku Russell oraz jego sekretarz Menta Sturgeon wyruszyli w podróż z wykładami do zachodniej części USA. Russell był już wtedy ciężko chory. Podróż prowadziła przez Kanadę, Detroit, stany Illinois, Kansas i Teksas do Kalifornii. Russell wygłosił swój ostatni wykład w Los Angeles, w niedzielę 29 października 1916 roku. Dwa dni później zmarł w wagonie kolejowym w miejscowości Pampa, w stanie Teksas. Miał wtedy 64 lata. Obok jego grobu ustawiono miniaturę piramidy Cheopsa. Na nagrobku umieszczono napis „Anioł Laodycejski”.
Uroczystości pogrzebowe odbyły się w sali Temple, w Nowym Jorku, a także w Carnegie Hall, w Pittsburghu. Zgodnie z ostatnią wolą Russella został on pochowany w Allegheny na parceli rodziny Betel.
Był to szok dla jego wyznawców. Kiedy jego zwolennicy ujrzeli na własne oczy, że zostali przez niego oszukani, wrócili do swoich starych Kościołów i wyznań. Duża część z nich niestety przestała wierzyć w Boga.
Trafili się jednak tacy, którzy chcieli dalej prowadzić to chore dzieło. W wyniku fałszerstwa wyborów kolejnym prezesem został niejaki Joseph Franklin Rutherford. Ogłosił on kolejne bzdurne proroctwo niemające potwierdzenia w Piśmie Świętym. Stwierdził, że na ziemię w 1925 roku przyjdą w postaci cielesnej Abraham i król Dawid. Po raz kolejny ta fałszywa organizacja przyciągnęła w swoje szeregi wielu ludzi.
W 1942 po śmierci Rutheforda na czele ruchu stanął Nathan Knorr. Do dziś kontynuowane jest to odstępcze nauczanie, a całym ruchem kieruje tzw. „Ciało Kierownicze”.