Radio Program by Anna Łosiak – #10
PROGRAM RADIOWY – #10 w CHICAGO
HISTORIA POLSKI
MAY 3, 1996
Ania: Dlaczego Konstytucja 3 maja, to wydarzenie z historii Polski, które jest tak uroczyście obchodzone. W Piśmie Świętym Bóg zajmuje się nie tylko jednostkami, ale całymi narodami!
Ania: Dobry wieczór mówi Anna £osiak, razem z moim mężem Joe serdecznie witamy wszystkich w naszej kolejnej audycji radiowej ” Wiara i Wolność”.
Joe: Dzisiaj celebrujemy swięto konstytucji 3 trzeciego maja. Święto ważne dla Polski, ponieważ była ona pierwszą konstytucją w Europie. Konstytucją, która potwierdziła prawa każdego człowieka i starała się przywrócić Polsce wolność, którą ona już miała przez setki lat przed królami wazami. Polska od czternastego wieku do poczatku siedemnastego wieku była krajem najbardziej wolnym.
Ania: Widać to było w dokumentach np. prawa dla wszystkich prowadzonych przez Kazimierza Wielkiego. W królestwie polskim za czasów £okietka i Kazimierza Polska była jedynym krajem na całym świecie, w którym mieszkali wspólnie razem w pokoju ludzie obydwu wyznań chrześcijańskich: kościoła wschodniego i zachodniego. Kazimierz Wielki otrzymywał rozkazy od świętego imperium rzymskiego niemieckiego, żeby zmusić kościół wschodni do przejścia na wiarę kościoła zachodniego.
Ania: Kazimierz Wielki zawsze te rozkazy ignorował. Kazimierz Wielki też potwierdził stanowisko Polski wobec rozproszonego narodu żydowskiego. Uzyskał w ten sposób błogosławienie według obietnicy napisanej w Starym Testamencie. Księga Rodzaju 12,3 ,” Bêdê błogoslawił tym, którzy ciebie błogosławic będą, a tym którzy tobie będą złorzeczyli, i Ja będę złorzeczył. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi”. I to się stało przez Jezusa.
Joe: Ponad 350 lat przed konstytucj Paweł Włodkowic napisał miêdzynarodowe prawa na podstawie Pisma Świętego dotyczace wolności i szacunku wobec każdego człowieka. Też 350 lat przed konstytucją, Jan Ostroróg napisał dokument „Pro republik”, który dawał prawa wszystkim mieszkańcom w Królestwie Polskim.
Ania: Na samym początku w 16-tym wieku polski sejm wydał dokument „Nihil Novi”, nic o nas bez nas, czyli król nie mógł wnosić nic nowego bez zgody sejmu. Kopernik wydał prawa ekonomiczne, które są stosowane nawet dzisiaj na świecie. Unia lubelska w 1569 roku przyłączyła Litwę do Polski na zasadzie miłości chrześcijańskiej.
Joe: W 1573 roku ponad 200 lat przed konstytucją były wydane „Postulata Polonica”, znane po całym świecie, mówiące o wierze i wolności. Razem z tym były wydane słynne „Akta henrykowskie”.
Joe: Zabraniały one wtrącania się królowi i rządu do przekonań religijnych poddanych i świadczyły o największej wolności religijnej – summieniu na całym świecie w tym czasie.
Ania: Były 3 inne dokumenty w 16-tym wieku, 250 lat przed Konstytucją 3 maja, które ustalały wizję, reformy i strategie, żeby Polska nadal była całkiem niepodległym i sprawiedliwym wobec wszystkich, i najlepszym przykładem, wolnego kraju na całym świecie.
Joe: Te dokumenty to: „Reformowanie Republiki” Andrzeja Frycza Modrzewskiego, „Kościół i społeczeństwo” Jana £askiego i „Krótka rozmowa między wójtem, plebanem i panem” Mikołaja Reja.
Jan Zamojski na koñcu swojego życia powiedział królowi , że jego postępowanie wobec różnych grup spowodowało niesprawiedliwość i niezadowolenie w całym kraju. Wazowie łamali zasady ustalone w 16-tym wieku wobec osobistych przekonań i różnych wyznań. W roku 1605 odbył się bunt Zebrzydowskiego, ponieważ król Zygmunt 3 Waza złamał akty henrykowskie ustalające, że król i rząd nie mogą się wtrącać do sumienia i prywatnych przekonań człowieka.
Joe: Konstytucja 3 maja miała wielkie znaczenie dla całej historii Polski. Wtedy, kiedy Polska już nie była na mapie, ona pokazywała, że Polska miała swoją silną wolę, i że szlachta dobrowolnie oddawała władzę ludziom.
Ania: Może lepiej powiedzmy, że klasa uprzywilejowana jaką była szlachta oddawala swoje przywileje, jak liberum veto, prawo odmówienia posłuszeństwa, konfederacje i wolne elekcje. Mieszkańcom miast miały przysługiwać takie same prawa i przywileje jak szlacheckim obwatelom Rzeczpospolitej.
I jak ktoś kiedyś powiedział, historia świata nie zna żadnego innego przykładu podobnej szlachetności szlachty.
Joe: Konstytucja miała wady, czy mamy, o tym mówić, czy nie, co myślisz Aniu?
Ania: Myślę, że tak. To jest dla mnie interesujące.
Joe: Pierwszy punkt amerykańskiej konstytucji, który jest znany przez każde dziecko w Ameryce mówi, że nie wolno rządowi wtrącać się do sumienia osobistego przekonania i wolności religijnej. Tak jak było już od dawno w Polsce. Konstytucja 3 majowa też porusza tę sprawę, zaraz w pierwszym punkcie. Tylko, że tam jest napisane odwrotnie. Pierwszy punkt był tam wsadzony przez władze kościelne i brzmi on: przeczytaj Aniu…
Ania: Pierwszy punkt: „Religia narodowa, panująca, jest i będzie wiarą swiętą rzymsko-katolicką, ze wszystkimi jej prawami. Przejście od wiary panującej, jakiegokolwiek wyznania, jest zabronione pod karą apostacji. Że zaŚ ta sama wiara swięta przykazuje nam kochać bliźnich naszych, przeto wszystkim ludziom od jakiegokolwiek wyznania, pokój w wierze i opiekę rządową winniśmy; i dlatego wszelkich obrządków i religii wolność w krajach polskich, podług ustaw krajowych warujemy. „
Joe: Ogloszono wolność religii, ale nie wolność wyznania i sumienia. Każdemu, kto chciałby odejść od wiary panujacej groziła kara apostacji, czyli wykluczenia z narodu, bardzo nie przyjemna kara.
Konstytucja nie dawała wolności wszyskim. Brała chłopów w obronę, ale nie dawała im wolności. Dopiero to się stało w dokumencie wydanym przez Kościuszkę w „Uniwersale Polanieckim” , 1794r.
Ania: Konstytucja 3 maja w wolnym świecie, czyli w Ameryce była oceniona bardzo wysoko. Konstytucja miała charakter symboliczny, wykraczający daleko poza znaczenie praktyczne.
Ania: Była to uchwała ustanawiająca prawa składające się na polską tradycję; była wcieleniem wszystkiego, co w przeszłości Polski było oświecone, postępowe i szlachetne. Konstytucja jest symbolem woli narodu polsiego, który pragnie żyć w niepodległości. Zapraszamy do obchodzenia tego święta i parady.
DZIĘKUJEMY!
ANIA i JOE ŁOSIAK
p.s. Dziękujemy Bogu za nową Konstytucję w Polsce od roku 1791.