Jerzy Marcol 26 październik 2016
Czynników, które doprowadziły do Reformacji było wiele, jednakże tutaj chciałbym zwrócić tylko na dwa:
1. Zdobycie Konstantynopola przez Turków w 1453 roku oraz 2. Sprzedaż odpustów, z których miała być sfinansowana budowa Bazyliki Św. Piotra w Rzymie.
Ad1. “W maju 1453 roku Turcy zdobyli Konstantynopol. Stolica cesarstwa wschodniego wpadła w ręce muzułmanów. Czy upadek Konstantynopola może mieć jakiś związek z Reformacją? Może i to znaczący. W kościele zachodnim już od wieków używano łaciny. Obowiązującą wersją Biblii była Wulgata, czyli przekład Hieronima na łacinę z początku V wieku. W kościele wschodnim używano greki. W obliczu zagrożenia inwazją turecką, wielu uczonych, którzy znali grekę, uciekało na Zachód, przynosząc ze sobą wiedzę i księgi, które zostały tam prawie zapomniane. Wkrótce wzrosło zainteresowanie poznawaniem klasyki greckiej. Ponadto, zaczęto studiować Nowy Testament w oryginalnej grece. Dostęp do tekstów greckich był jednak ograniczony, aż do czasu, kiedy Erazm wydał Nowy Testament po grecku.
Nowy Testament Erazma
Bazylea, luty 1516. Po raz pierwszy dla historii druku, firma Froben z Bazylei w Szwajcarii, opublikowała Nowy Testament w oryginalnej grece. Przygotowany przez holenderskiego uczonego Desideriusa Erazma tekst został wydrukowany w niesłychanie krótkim czasie sześciu miesięcy.
W przedmowie Erazm niezwykle poetycko wyraził swoje pragnienia odnośnie Słowa Bożego: „Życzyłbym sobie, aby każda niewiasta mogła czytać Ewangelie i listy świętego Pawła. Aby zostały przetłumaczone na każdy język i były czytane i poznawane nie tylko przez Szkotów i Irlandczyków, ale również Turków i Saracenów… Aby rolnik śpiewał teksty Pisma idąc za pługiem, aby tkacz powtarzał wersety w rytm swego czółenka, aby podróżny mógł rozważaniem opowieści Pism łagodzić trudy swej drogi.” *
Tak więc za sprawą Turków, którzy zdobyli Konstantynopol, rozpoczęła się migracja ludności ze Wschodu na Zachód Europy. Wśród tych, którzy przybyli na Zachód byli uczeni, którzy znali grekę i przynieśli z sobą greckie manuskrypty Nowego Testamentu. W oparciu o nie Erazm wydał Nowy Testament po grecku i zachęcał innych do jego przekładu na języki narodowe.
“Wpływ Erazma na Reformację
Erazm dostarczył Nowy Testament po grecku, który rozszedł się po całej Europie i spowodował zainteresowanie oryginałem; przygotowało to grunt pod reformy zaproponowane przez innych. Zachęcał do przekładania na języki powszechnie używane oraz do czytania NT przez wszystkich, bez względu na pozycję społeczną.”
* Ad2. Sprzedaż odpustów
Drugim ważnym czynnikiem, który doprowadził do Reformacji, była akcja sprzedaży odpustów prowadzona na terenie Niemiec, z której miała być sfinansowana budowa Bazyliki Św. Piotra. W społeczeństwie niemieckim pojawiło się wiele głosów krytyki pod adresem papieża, którego uważano za inicjatora tej akcji. Przeciwko tym poglądom wystąpił Marcin Luter poprzez zredagowanie 95 tez, w których z jednej strony bronił dobrego imienia papieża przed gniewem ludu, a z drugiej, wyjaśniał wartość ewangelii. Ponieważ odpusty były reklamowane jako ‘skarb’, którym dysponujeKościół, dlatego w swoich Tezach ‘skarbem Kościoła’ nazwał ewangelię. Swoimi Tezami, w których bronił dobrego imienia papieża, Luter wszedł z konflikt z papieżem, który był inicjatorem sprzedaży odpustów. Kiedy papież podjął działania, aby uciszyć i wyeliminować Lutra ze społeczeństwa, ten śmiało stanął po stronie ewangelii stając sie adwersarzem papieża.
Luter “Na początku uważał, że sprzedaż odpustów była rezultatem nieautoryzowanych działań ludzi pazernych na władzę i chciwych pieniędzy, którzy rościli sobie prawo do reprezentowania kościoła i wpływania na los ludzi po ich śmierci. Wśród ogółu panowało wtedy przekonanie, że list odpustowy zapewnia odpuszczenie grzechów, a w przekonaniu tym utwierdzali skwapliwie ludność sprzedawcy odpustów. W Niemczech sprzedawano odpusty, z których miała być sfinanowana budowa Bazyliki Św. Piotra w Rzymie. Odpusty były reklamowane jako wielki skarb, którym dysponuje kościół. Kiedy ludzie zaczęli szemrać przeciwko takim praktykom, Luter postanowił bronić dobrego imienia papieża, redagując swoje 95 tez, gdzie pisał między innymi:
50. Należy nauczać chrześcijan, że gdyby papież wiedział o wszystkich szachrajstwach kaznodziejów odpustowych, raczej by w stos popiołów zamienił katedrę św. Piotra, aniżeliby miała być budowana kosztem skóry, krwi i ciała jego owieczek.
51.Należy nauczać chrześcijan, że papież nie szczędziłby swych własnych pieniędzy, chociażby nawet kościół św. Piotra miał być na ten cel sprzedany, byle udzielić wsparcia potrzebującym, od których obecnie kaznodzieje odpustowi wyłudzają ostatni grosz. Teza 62. Prawdziwym skarbem Kościoła jest najświętsza Ewangelia chwały i łaski Bożej.
Teza 94. Należy upominać chrześcijan, aby usiłowali iść za Chrystusem jako głową swoją, przez krzyż, śmierć i piekło.
Tezy przybił do drzwi kościoła w Wittenberdze 31 października 1517 roku. Data ta jest uważana za początek Reformacji. Wkrótce okazało się, że swoimi tezami Luter pokrzyżował plany papieża Leona X, od którego wyszła sprawa sprzedaży odpustów. W ciągu krótkiego czasu Luter z obrońcy papieża stał się jego śmiałym adwersarzem. Z narażeniem życia miał odwagę pisać o tym, co w nauce i praktyce kościoła było sprzeczne z nauczaniem Biblii, przez co szybko wszedł w konflikt z papiestwem.”
* * Fragmenty artykułu: “Erazm i Luter – giganci Reformacji”